Газрын тосны нөөц олборлолтоороо дэлхийд тэргүүлэгч улсуудыг жагсаажээ. Энэ жагсаалтыг гаргахдаа газрын тос, байгалийн хийн нөөц болон үйлдвэрлэл, экспортын хэмжээ зэргийг нь тооцон үзжээ. Тухайлбал нэг өдөрт хичнээн торх газрын тос олборлодгийг нь авч үзсэн байна. Сонирхуулахад нэг торх буюу баррель гэдэг нь 159 литр орчим хэмжээг хэлдэг байна.

1. САУДИ АРАБ
Саудийн Араб бол дэлхийн хамгийн том газрын тос экспортлогч улс юм. Үүнийг ганцхан жишээгээр тодотгоё. Саудын Арабын экспортын барааны 90 хувийг газрын тос эзэлдэг бөгөөд газрын тосноос олсон орлогынхоо ихэнхийг буюу 75 хувийг засгийн газар нь нийгмийн халамжид зориулдаг байна.

2. ОХУ
Манай хойд хөрш бурхнаас хуваарилсан их баялагтай ард түмэн. Сүүлийн жилүүдэд дэлхийн зах зээл дээр газрын тосны үнэ өссөнөөс үүдэн шатах, тослох бүтээгдэхүүний үнэ ч өссөн нь ийм төрлийн бүтээгдэхүүн, цахилгаан экпортолдог ОХУ-ын эдийн засгийн өсөлтөд маш их нөлөөлсөн юм. Энэ улсын дотоодын цахилгаан дулаан хэрэглэгчид байгалийн хий ашигладаг. ОХУ-ын газрын тосны нийт хэмжээ бүрэн тодорхойлогдоогүй, одоо ч шинэ орд газрууд нээгдсээр байгаа бөгөөд энэ төрлийн бүтээгдэхүүний хэмжээгээрээ дэлхийд аман хүзүүдэж явна.

3. ИРАН
Иран 1997 он гэхэд л 8438 километр урт нефть дамжуулах хоолойтой байв. Мөн үүнээс гадна 19161 километр байгалийн хийн хоолойтой байсан байна. Иран нь Евроазийн төвд байрладаг газар нутаг, эдийн засгийн ач холбогдол өндөртэй, супер байршилтай нутаг юм. Сүүлийн цөөн хэдэн жилд байгалийн хий, газрын тосны үйлдвэрлэл нь улам бүр өргөжин тэлж, дэлхийн тэргүүлэх экспортлогчдын нэг болоод байна.

4. МЕКСИК
Төв Америкийн бүс нутгийнхаа хүчирхэг орны нэг нь Мексик бөгөөд 1994 оноос Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагад (ОЕСЭ) элссэн цорын ганц Латин Америкийн орон болжээ. Тус улс 2008 онд дэлхийн хамгийн том газрын тос бэлтгэн нийлүүлэгч орнуудын жагсаалтад долдугаарт бичигдэж байв. Мексикийн газрын тосны бүтээгдэхүүний 88 хувийг нь боловсруулаагүй болон хагас боловсруулсан газрын тос, шингэрүүлсэн байгалийн хий эзэлдэг байна. Мексик улс нь энэ онд өдөрт 2.7 сая торх газрын тос боловсруулах ажээ.

5. ХЯТАД
Монгол улс газрын тосны арвин их нөөцтэй хоёр том хөршийн дунд оршдог болохоор манайд ч гэсэн энэ төрлийн бүтээгдэхүүний томоохон нөөц байх магадлалтай билээ. Хятад улс нь АНУ-ын дараа орох газрын тос үйлдвэрлэгч томоохон улсын нэг юм. Хятад нь 2010 онд өдөрт дөрвөн сая торх газрын тос гаргахаар байгаа юм. Зарим нэг эх сурвалжид дурдсанаар Хятад улсыг 16 тэрбум баррель газрын тосны нөөцтэй гэжээ.

6. НОРВЕГИ
Скандиновын хойгийн Норвеги улс байгалийнхний, газрын тосны салбар сайн хөгжсөн бөгөөд шатахуун түлшний хамгийн том үйлдвэрлэгч улс юм. Норвегийн газрын тосны нөөцтэй ажээ. Энэ улсад одоо ч гэсэн байгалийн хийн ордууд шинээр илэрсээр байна. Норвегийн засгийн газар нь Баррент тэнгисийн бүс нутгийг дэмжин хөгжүүлж байна.

7. КАНАД
Канад нь өнгөрсөн жилийн нэгдүгээр сард 178 тэрбум торх тос олборлосноор Саудын Арабын дараа орж байсан юм. Канад улс нь 2008 онд өдөрт нэг сая торх газрын тос экспортолж байжээ. Экспортынх нь ихэнхийг АНУ авдаг байна.

8. ВЕНЕСУЭЛЬ
Өмнөд Америкийн Венесуэль нь өнгөрсөн онд 99 тэрбум торх газрын тос олборложээ. Венесуэль нь дэлхийн зах зээл дээр газрын тос бэлтгэн нийлүүлэгч томоохон улсын нэг бөгөөд сүүлийн жилүүдэд газрын тосны үйлдвэрлэл багассан аж.

9. АРАБЫН НЭГДСЭН ЭМИРАТ
Энэ орны өнөөгийн гайхам хөгжлийн зангилаа энэ газрын тостой холбоотой. АНЭ улс нь өнгөрсөн жилийн нэгдүгээр сард 97.8 тэрбум торх тос олзворлосон байна. АНЭ нь газрын тосыг түүхийгээр нь болон олон янзын боловсруулсан байдлаар экспортолдог байна.

10. КУВЕЙТ
Арабын ертөнцийн баян орнуудын нэг Кувейтийн газар нутгийн 10.35 хувь газрын тосны нөөцтэй гэсэн байна. Энэхүү бүс нутгаас 2001 онд өдөрт 22.87 сая торх газрын тос олборлосон бол 2008 онд 26.29 сая торх газрын тос олборлосон байна. Кувейт нь нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүнээр дэлхийд гуравт ордог.

Эх сурвалж: www.ord.mn